Cơ quan chức năng lúng túng
Sáng 11.11, tại buổi Tọa đàm về Khung pháp lý cho thuốc lá thế hệ mới tổ chức tại Hà Nội, nhiều ý kiến từ các bộ ngành đã đưa ra những ý kiến xoay quanh việc cần phải sớm ban hành một khung pháp lý cho thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng tại Việt Nam.
Thực tế cho thấy, hút thuốc lá là một trong những tác nhân gây hại cho sức khỏe con người. Tuy nhiên, cùng với sự vận động của xã hội, sự phát triển của khoa học công nghệ, nhiều loại hình thuốc lá mới đã ra đời.
Tại Việt Nam, thuốc lá thế hệ mới đã xuất hiện ở nhiều kênh khác nhau, từ các cửa hàng truyền thống đến các website thương mại điện tử, các mạng xã hội. Tuy nhiên, các sản phẩm này đều được nhập lậu và kinh doanh bất hợp pháp tại Việt Nam và tần suất cũng như số lượng thu giữ qua các vụ buôn bán, kinh doanh thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng đang tăng dần lên.
Về vấn đề này, bà Nguyễn Quỳnh Liên, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp luật Hình sự- Hành chính (Bộ Tư pháp) cho rằng, sự xuất hiện của mặt hàng thuốc lá thế hệ mới có liên quan trực tiếp tới hệ thống pháp luật hiện hành về phòng, chống tác hại của thuốc lá cũng như đặt ra yêu cầu phải có biện pháp để quản lý, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của người tiêu dùng cũng như trật tự quản lý nhà nước.
Cần sớm có khung pháp lý cho thuốc lá thế hệ mới
Tại Luật phòng, chống tác hại của thuốc lá và Nghị định số 77/2013/NĐ-CP quy định về các biện pháp phòng, chống tác hại của thuốc lá, trong đó các quy định về cai nghiện thuốc lá, về cấm hút thuốc lá nơi công cộng…
Tuy nhiên, các quy định này chủ yếu hiện đang áp dụng cho các loại thuốc lá điếu truyền thống. Đối với thuốc lá thế hệ mới, do có nhiều sự khác biệt về đặc tính sản phẩm cũng như cơ chế hoạt động so với thuốc lá điếu truyền thống, do đó cần nghiên cứu kỹ để đưa ra cơ chế quản lý phù hợp.
Pháp luật cần điều chỉnh theo kịp các hiện tượng nên cần có một khung pháp lý phù hợp cho mặt hàng này để có những mức hình phạt cụ thể và xác đáng cho các hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến nó.
Bà Trần Tuyết Trang, Vụ Chính sách thuế, Tổng cục Thuế (Bộ Tài chính) cho biết: Thuốc lá điện tử và thuốc lá làm nóng là sản phẩm mới chưa được quy định cụ thể tại các văn bản quy phạm pháp luật cũng như chính sách quản lý của các Bộ, ngành. Do đó cần thiết thực hiện nghiên cứu xây dựng ban hành khung chính sách quản lý các loại thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng tại Việt Nam.
Một số ý kiến cho rằng không nên ngay lập tức luật hóa tại thời điểm này mà bỏ qua giai đoạn thí điểm cho phép nhập khẩu, sản xuất và kinh doanh thuốc lá thế hệ mới tại Việt Nam. Bởi lẽ, thuốc lá làm nóng và thuốc lá điện tử là kết quả của việc áp dụng công nghệ trên toàn cầu, hiện vẫn còn rất mới mẻ đối với ngành công nghiệp thuốc lá Việt Nam và các cơ quan quản lý.
Việc thí điểm sẽ giúp Chính phủ và các cơ quan có thẩm quyền có đầy đủ thông tin và cơ sở chính xác để đánh giá tác động kinh tế và xã hội của việc hợp pháp hóa dòng sản phẩm này cũng như đánh giá mức độ rủi ro của sản phẩm.
Từ đó sẽ giúp xây dựng một khung pháp lý phù hợp với chiến lược quốc gia về giảm thiểu tác hại thuốc lá và đảm bảo dung hòa quyền lợi của các chủ thể liên quan, bao gồm Nhà nước, người tiêu dùng, nhà sản xuất thuốc lá và nông dân trồng thuốc lá.
Trong khi đó, trước những nghiên cứu cho rằng tác hại của thuốc lá điện tử cũng giống như thuốc lá truyền thống, Bộ Y tế đã đề xuất cấm hoàn toàn thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng tại Việt Nam, cho rằng không nên thí điểm cho phép vì lo ngại các sản phẩm này sẽ gây ảnh hưởng đến sức khỏe người Việt.